De Roos van Leary

Wat is de Roos van Leary? 

De Roos van Leary is een model dat uitleg geeft over de verschillende manieren van communiceren/reageren en wat voor effect dit heeft op het gedrag van de ander. De Roos laat zien welk gedrag door welk gedrag opgeroepen wordt én hoe je dit kunt beïnvloeden. Het is een schematische weergave met verschillende typen gedrag. Het gaat uit van actie en reactie, oorzaak en gevolg en zenden en ontvangen.

Menselijk gedrag kun je over twee assen verdelen; een horizontale as en een verticale as. Hierbij ontstaan vier vlakken, zie de afbeelding voor een schematische weergave. De horizontale as staat voor de relatie die iemand met een ander heeft. Zo bestaat er ‘samen-gedrag’ vanuit jou richting de ander of ‘tegen-gedrag’ vanuit jou naar de ander. Samen-gedrag heeft als doel om samen door een deur te kunnen gaan. Tegen-gedrag is vaak concurrerend gedrag of gedrag vanuit weerstand, vandaar dat wij dit 'solo gedrag' noemen. Solo gedrag heeft een meer functionele (egocentrische) instelling.

De verticale as staat voor de opstelling die iemand naar een ander heeft. Zo bestaat er ‘boven-gedrag’ vanuit jou richting de ander en ‘onder-gedrag’ vanuit jou richting de ander. Boven en onder geven het niveau van dominantie en afhankelijkheid in iemands gedrag aan. Waarbij 'boven' een dominante/leidende rol betekent en 'onder' eerder volgzaam of ondergeschikt.

Wanneer je een horizontale lijn en een verticale lijn tekent met daarom heen een cirkel krijg je een schietroos. De vier vlakken in de roos zijn te verdelen in linksboven (aanval), linksonder (verdedigen), rechtsboven (leiden) en rechtsonder (volgen). Het model laat zien dat iemand altijd het tegenovergestelde gedrag van jouw gedrag inzet. Dus als jij bijvoorbeeld linksboven-gedrag (Solo boven) inzet en aanvalt (in woord of gedrag), zal de ander automatisch zichzelf gaan verdedigen (Solo onder) en hierdoor linksonder-gedrag inzetten (weerstand). En wanneer jij rechtsboven-gedrag inzet (Samen boven) zul je ook leidend zijn echter reageert de ander vanuit Samen onder-gedrag en zal die persoon jou volgen in plaats van zichzelf te gaan verdedigen.

In veel relaties denken mensen vanuit Samen te communiceren of handelen echter is de wijze waarop ze gedrag neerzetten vanuit weerstand en eigen belang. En dus ontvangt de ander dit gedrag (en bijhorende communicatie) als Solo gedrag en niet als Samen! Hier gaat het dus vaak mis in relationeel gedrag en communicatie.

Zolang jij denkt, communiceert en handelt vanuit Ik (Solo) in plaats van Samen zal de ander dus in eerste instantie reageren vanuit Solo in plaats van Samen. Tenzij de ander meer bewust is van diens eigen behoeften en intenties en jouw gedrag en communicatie niet leidend laat zijn in het maken van eigen keuzes. Hierin ligt de kracht van bewust persoonlijke groei.
 

Werken met de Roos van Leary

Zelf bewust gedrag inzetten en bewust zijn van het gedrag van de ander
De kunst is om bewust te zijn van jouw eigen gedrag (intentie en uitvoering) en/of wanneer je het gedrag van een ander onprettig of niet als effectief ervaart, het gedrag van de ander te beïnvloeden middels jouw gedrag. Hierbij kies jij ervoor om je eigen gedrag in te zetten en op deze manier zal de ander reageren volgens de Roos van Leary. Zo simpel kan het dus zijn wanneer je er bewust van bent en blijft. Echter wanneer de ander niet wil veranderen in communicatie en gedrag (bijvoorbeeld door de wens om solo te blijven gaan of te veel vanuit weerstand te acteren en geen behoefte te ervaren aan Samen) kun je proberen te beïnvloeden wat je wilt, er zal weinig anders gebeuren dan wat er al plaatsvindt. De snelste manier is om ieders positie te herkennen en dit bespreekbaar te maken. Mogelijk dat de ander het ook gaat zien of ziet en je er samen een keuze in kunt maken. 

De Roos van Leary is dus in alle vormen van communicatie van toepassing omdat het een weerspiegeling is van wat voor type gedrag je zelf inzet en ook wat voor reactie je hiermee uitlokt of creëert bij de ander. Als je dit doorhebt, kan je met dit inzicht dus ook met jouw eigen gedrag inspelen op de situatie of op het gedrag van de ander. Het is daarvoor echter belangrijk om bewust te zijn van jouw eigen gedrag en de intentie waarom jij bepaald gedrag inzet.

Jouw persoonlijk bewustzijn in deze verschillende manieren van reageren geeft je de kans om invloed uit te oefenen op de wijze van communiceren van de ander en op de reactie die je van de ander krijgt. Het kan in ieder geval zorgen voor een fijnere wijze van communiceren en daarmee ook voor minder wrijving. De kunst is dus bewuster worden van eigen gedrag en communicatie, het effect hiervan op de ander en bij te sturen waar nodig. Hierdoor blijf jij ook handelen vanuit persoonlijk leiderschap, ook al kies je ervoor om soms vanuit 'samen' te 'volgen'. Dat kan in zowel persoonlijke als professionele contexten handig zijn.

Teams op de werkvloer of in het algemeen hebben dan ook zeker baat bij het bewuster worden van het gedrag van de verschillende teamleden onderling of richting klanten. Het zorgt ervoor dat zij als team optimaal kunnen communiceren en zij minder snel tegen belemmeringen en/of weerstand aanlopen die weer een negatief effect kunnen hebben op het gewenste resultaat dat behaald mag worden.
 

Wil je actief aan de slag met effectievere communicatie en persoonlijk of professioneel verder groeien? Dit kan uiteraard 1 op 1, daarnaast verzorgt Inzicht diverse trainingen en opleidingen waarin communicatie een essentieel onderdeel is.

• Voor teams en organisaties: Training Feedback & Communicatie
• Voor ondernemers, managers en leidinggevenden: Learningtrack Effectief & Bewust Leiderschap
• Voor persoonlijke groei: Post-HBO registeropleiding tot Professional Coach